Banken en bonussen

Dat de toplui van de Belgische banken nog steeds riante bonussen ontvangen is de afgelopen dagen duidelijk geworden. Graag had ik enkele bedenkingen over deze problematiek met u gedeeld.

De Belgische banken zijn tijdens de financiële crisis vanaf 2008 alle verplichtingen ten opzichte van hun cliënten nagekomen. Houders van de diverse types van rekeningen (zicht, spaar, termijn, ...) bij de betrokken Belgische banken hebben hun tegoeden niet zien afnemen. Personen die belegd hebben in aandelen of in beleggingsfondsen die beleggen in aandelen hebben hebben de waarde van hun beleggingen zien afnemen. Of ze echt verlies geleden hebben is niet evident, er is pas sprake van verlies op het ogenblik dat een belegger de beleggingen opnieuw omzet in centen. De potentiële waardevermindering van beleggingen die gekoppeld zijn aan aandelen is inherent aan dit type beleggingen. Het is best mogelijk dat de beleggers zich niet volledig bewust waren van dit potentieel verlies, of dat ze er niet voldoende over geïnformeerd waren door de verkopers van deze beleggingen.

Diverse overheden zijn tussengekomen om het kapitaal van de banken te ondersteunen (de Franse overheid, de federale Belgische overheid, de regionale overheden). Bij Dexia en bij Ethias heeft dit geleid tot de situatie waarbij de overheden in ruil voor hun inbreng aandelen kregen. Ook voor BNP Paris Fortis beschikt de Belgische federale overheid over aandelen. De overheden zijn mede-eigenaar van deze financiële instellingen en dragen alle voor- en nadelen die daaraan verbonden zijn. Bij winst - wat dit jaar duidelijk het geval is voor de betrokken financiële isntellingen - is er het recht op een dividend. Aandeelhouders lopen ook het risico dat het bedrijf minder waard wordt. De inbreng van de overheden in de financiële instellingen is als zodanig niet verloren, de overheden zijn nog steeds mede-eigenaar. Als de overheden hun aandelen verlopen kunnen ze een meerwaarde of een minwaarde realiseren, net zoals een individuele belegger bij zijn beleggingen.

Bij KBC beschikt de Vlaamse overheid niet over aandelen, maar is er gekozen voor een speciale lening met een stevige rentevoet (die kan oplopen tot 8,5%). Voor de winst gerealiseerd in 2010 zou er 600 miljoen euro aan de overheid uitgekeerd worden. De Vlaamse overheid loopt met de lening geen risico, tenzij KBC als bedrijf zou failliet gaan - wat met de staatsinbreng zou moeten vermeden zijn.

In bedrijven worden bonussen toegekend aan medewerkers die vooraf gestelde doelstellingen halen. In het voorstel van Luc Coene, de huidige gouverneur van de Nationale Bank van België, moet de top van de Belgische financiële instellingen evenals de bankmedewerkers die in de marktenzalen actief zijn afzien van bonussen. De aanbeveling om medewerkers van de marktenzalen te laten afzien van bonussen is niet correct ten opzichte deze medewerkers. Waarom zouden andere bankmedewerkers wel recht hebben op bonussen ? De medewerkers van de marktenzalen voeren ook maar de taken uit die hun opgedragen worden door het manageement. En waar trek je de lijn, de traders in de marktenzaal staan in het vuur van de actie, dus zij zouden geen recht hebben op de bonussen. De medewerkers die de boekhouding van de transacties van de marktenzalen verzorgen, worden die ook uitgesloten ? Hebben de ICT medewerkers die de systemen voor de marktenzalen programmeren evenmin recht op bonussen ? En hoe zit het met het logistiek personeel dat diensten levert aan medewerkers van de marktenzalen ?

De overheden zouden kunnen beslissen over te gaan tot het verkopen van hun aandelen in de financiële instellingen. Bij Dexia zou dit een stevige minwaarde opleveren, de overheden zijn ingestapt tegen 9,9 euro per aandeel en de huidige beurskoers was de laatste dagen onder de 3 euro per aandeel. Voorlopig zijn er bijgevolg geen intenties van de overheden om de aandelen van Dexia, Ethias of BNP Paribas Fortis te verkopen. Maar zou dit inhouden dat de betrokken financiële isntellingen geen bonussen meer mogen uitkeren zolang de staat aandeelhouder is ? Er zijn nog andere Belgische bedrijven waar de overheden aandeelhouder zijn, zoals Belgacom, Eandis, Elia of de talrijke bedrijven waar de overheidsholding GIMV in participeert. De vraag wordt bijgevolg of bedrijven die winst maken en waar tegelijkertijd de overheid mede aandeelhouder is bonussen mogen uitkeren.

De omvang van de bonussen, binnen de financiële sector en daarbuiten, bij overheidsbedrijven, bij bedrijven waar de overheden aandeelhouder is en zelfs bij privé bedrijven, vraagt een maatschappelijk debat. Het debat mag zeker niet beperkt worden tot de enkele financiële instellingen die overheidssteun genoten hebben.

Ik ben zelf actief in de banksector. Deze bedenkingen zijn mijn persoonlijke mening en zijn niet gebaseerd op het standpunt van mijn werkgever of van de financiële instellingen.