Veranderingsmanagement

Als een bedrijf met een probleem zit, worden er vaak consultants bij betrokken, soms interne en vaak externe. De taak van de consultants is het stellen van een hopelijk correcte diagnose, en het helpen uitwerken van een oplossing en nadien eventueel ook de implementatie van de oplossing. Een probleem in een bedrijfscontext kan zijn dat het bedrijf of een onderdeel van het bedrijf onvoldoende resultaten oplevert, of diensten en producten van te lage kwaliteit oplevert, of dat het bedrijf een onderdeel moet afstoten of juist een extern onderdeel moet opnemen binnen de bedrijfsperimeter.

Een eerste stap in de oplossing van een dergelijk probleem is het uitvoeren van een stakeholderanalyse, wie heeft er allemaal belang bij het probleem, en wie beschikt er over macht binnen de organisatie om het probleem op te lossen.

Een model dat vaak gebruikt wordt in bedrijven om veranderingen door te voeren is het 8 model voor veranderingsmanagement van John Kotter. John Kotter heeft daarover een zeer leesbaar boekje geschreven, "Onze ijsberg smelt". De stappen in dit model zijn :
1. Urgentiebesef vestigen
2. De leidende coalitie vormen
3. Een visie en strategie ontwikkelen
4. De veranderingsvisie communiceren
5. Een breed draagvlak voor de verandering creëren
6. Korte-termijnsuccessen genereren
7. Verbeteringen consolideren en meer verandering tot stand brengen
8. Nieuwe benaderingen verankeren in de cultuur

De rol van de consultant in veranderingsmanagement is het begeleiden van de verandering. Om succes te bekomen bij het invoeren van de verandering is het essentieel dat de consultant zich hierbij neutraal opstelt. De consultant moet een change agent zijn.

We zouden deze aanpak kunnen toepassen op de Belgische politieke situatie. Heeft er iemand een stakeholderanalyse uitgevoerd ? Wie zijn de verschillende hoofdrolspelers en wat zijn juist de belangen van al deze hoofdrolspelers ? Welke punten zijn essentieel en wat is minder essentieel ?

Is er al consensus over de eerste stap in het model van Kotter, het urgentiebesef, ook in "consultees" the sense of urgency ? Zijn de verschillende hoofdrolspelers het er al over eens wat de essentiële problemen zijn ? Het vormen van de leidende coalitie is eveneens een stap die nog niet gezet werd (stap 2). Er zijn immers nog geen keuzes gemaakt van de toekomstige coalitiepartners. Diverse politieke partijen hebben daar afwijkende visies op : welke politieke partijen worden wel of juist niet toegelaten tot de leidende coalitie. Dit heeft natuurlijk tot gevolg dat er helemaal geen gemeenschappelijk project is, dat er geen gemeenschappelijke visie en strategie geformuleerd werd (stap 3).

Het is evident dat België door een veranderingsproces moet, een verandering op institutioneel en op economisch vlak. Het probleem is dat deze verandering niet begeleid wordt door neutrale change agents. De personen die om beurten uitgestuurd werden voor informatieverzameling of onderhandelingen behoorden telkens tot één van de betrokken politieke partijen. Dit maakt natuurlijk dat de overige hoofdrolspelers in een lastige situatie gemaneuvreerd werden. Hebben ze te maken met een change agent of een betrokkene in het veranderingsproces die door de hogere krachten iets meer te zeggen heeft (want die heeft de onderhandelingstouwtjes in handen). Bijgevolg houden ze informatie achter en worden allerlei zogezegd strategische spelletjes gespeeld.

Uitzonderlijke problemen vragen voor uitzonderlijke oplossingen. Een betrokkene in het veranderingsproces zelf de rol laten opnemen van change agent is geen garantie voor succes, wat we het afgelopen jaar tot herhalens toe hebben mogen vaststellen. Aan de Belgische business schools zijn er knappe koppen die aan hun studenten de geheimen van onderhandelingen en veranderingstrajecten onderwijzen. Wat zouden deze knappe koppen er van denken de rol van change agent op zich te nemen om tot een compromis te komen voor het probleem België ? Hun taak zou er kunnen in bestaan het probleem in kaart te brengen (de diagnose) en een voorstel van oplossing uit te werken. De implementatie van de oplossing moet vervolgens overgelaten worden aan de politieke partijen, die dan de regering vormen. Het is niet de taak van de consultants/professoren/experten de taak van de politici over te nemen. Hun taak bestaat er wel in de politici te begeleiden doorheen het veranderingsproces. Want uiteindelijk hebben de kiezers de verkozen politici het mandaat gegeven om te regeren.